اصفهان را اینگونه می توان وصف نمود
شهری زیبا با مردمانی به غایت فرهیخته و خوش ذوق و مهربان و مهمان نواز، شهری که همه آنرا به زاینده رودش می شناسند. شهری با پل های فراوان و سه میراث جهانی یونسکو و شهری که به واسطه هنر بی بدیل مردمانش به پایتخت صنایع دستی ایران تبدیل شده است.
صنایع دستی جزئی جدا نشدنی از زندگی مردم اصفهان است. وجود استادکارانی چیره دست و ماهر در اصفهان موجب ایجاد محصولات متنوعی از آثار هنری و صنایع دستی در اصفهان شده است. در این مقاله سعی داریم شما را با مهمترین و زیباترین آثار صنایع دستی اصفهان آشنا کنیم.
خرید آنلاین و بی واسطه زیباترین محصولات صنایع دستی و آثار هنری اصفهان در وبسایت هنرظریف
خاتم کاری
پیشینه این هنر اصیل خاتم کاری در اصفهان به صد سال قبل باز می گردد. در بعضی از منابع گفته شده که خواستگاه اصلی خاتم کاری شیراز بوده و بعد ها توسط فردی به اصفهان آورده شده و در اصفهان به عنوان یک شغل و حرفه توسط مردم این شهر کار شده و توسعه پیدا کرد.
خاتم کاری روی اشیاء مختلف با اندازه های متفاوت کار می شود. در خاتم کاری چوب ها به اشکال منظم هندسی بریده می شوند و توسط گریس یا چسب روی طرح مورد نظر کار می شوند. برخی اوج شکوفایی این هنر زیبا را دوران صفویه می دانند. پادشاهان از ظروف و اشیاء خاتم کاری شده در کاخ ها بهره می بردند.
میناکاری
هنر میناکاری به پنج هزار سال قبل باز می گردد. میناکاری به طور معمول با رنگ های سبز و آبی و گاهی قرمز است. این هنر زیبا را می توان روی سفال، طلا و نقره نیز کار شود اما به طور معمول این کار روی مس قرار می گیرد.
شئ مورد نظر بعد از انجام مراحل ساخت، استاد کار بر روی آن چندین بار لعاب می زند و هر بار آن را در کوره قرار می دهد تا خشک شود. پس از انجام کار لعاب زنی استاد کار بر روی ظرف لعاب دیده شده طرح مورد نظر را نقاشی می کند و آن را رنگ می کند و در نهایت درون کوره قرار می دهد تا آماده شود.
طرح و نقش های به کار رفته در اکثر ظروف میناکاری شده طرح های سنتی است. این صنعت دستی نسبت به صنایع دیگر استان اصفهان ارزان تر است و می تواند سوقات زیبا و با ارزشی از این شهر باشد.
مس گری
هنر مسگری در ایران ریشه ای پنج هزار ساله دارد. بر اساس کاوش های صورت گرفته در سیستان و بلوچستان دو کوره ذوب فلز یافت شده که نشان دهنده این موضوع است که ایرانیان از هزاران سال قبل به مس گری می پرداختند. همچنین گفته می شود اولین فلزی که انسان آن را کشف کرده فلز مس است.
تلفیق هنر مس گری با سایر هنر های دیگر باعث شده که زیبایی این ظروف بیشتر شود. برای مثال تلفیق دو هنر مس و خاتم شکل جدیدی از این صنعت است که به تازگی رواج یافته است.
ظروف مسی بعد از آماده شدن برای خاتم کاری به دست خاتم کار سپرده می شوند. علاوه بر این مس و میناکاری نیز نوعی دیگر از تلفیق هنر مسگری با سایر هنر ها است. بعد از اتمام کار میناکاری روی مس سطح آن را صیقل داده و صاف می کنند و سپس برای ماندگاری بالا و استحکام بیشتر کار سطح میناکاری شده را با لایه ای از پلی استر می پوشانند.
قلمزنی محصولات فلزی
این هنر یکی از مشهور ترین هنر های اصفهان است. قلمزنی روی مس و نقره حتی برنج انجام می شود. در قلمزنی استاد کار طرح را روی ظرف انداخته و با استفاده از قلم های مخصوص و چکش آن طرح را روی ظرف حکاکی می کند. بعد از پایان کار قلمزنی روی طرح گرده زغال می ریزند و در آخر کار را با جلای سیاه جلا می دهند. سماور های قلمزنی اصفهان سرآمد این محصولات هستند.
قلمدان سازی
بیشتر قلمدان ها در گذشته با استفاده از مقوا ساخته می شد و بعد از آن نقاش روی آن طرح پیاده کرده و نقاشی می کرد. نوع چوبی و فلزی این قلمدان ها نیز ساخته می شد. مدل چوبی این قلمدان ها اغلب منبت کاری می شد و نوع فلزی آن طلا کوب و گوهر نشان بود که در برخی از آن ها روی قلمدان آیات قرآن و یا اشعاری حکاکی می شد.
این نوع قلمدان ها وسیله ای تجملی بود که بیشتر توسط پادشاهان و درباریان و ادبا مورد استفاده قرار می گرفت. در اواخر دوران صفویه دوباره قلمدان های مقوایی روی کار آمدند و مورد توجه قرار گرفتند. این قلمدان ها با استفاده ار خمیر مقوا که در قالب مخصوص آن ریخته می شد، ساخته میشد و بعد از آن استاد نقاش روی آن نقاشی کرده و در آخر چند دور به آن روغن کمان زده می شد.
ملیله کاری
برای ساخت ملیله که یکی از هنرهای دستی بسیار زیبا است، نقره را ذوب می کنند و با آن نوار ملیله را می سازند. پس از آن قالب روی صفحه ای مسی قرار می گیرد و تمامی سطح آن با موم پوشانده می شود.
نوار هایی با پهنای بیشتر از نوار ملیله دور کار قرار می گیرد تا شکل آن قالب را به خود بگیرد و درون موم فرو رود. نوار های ملیله با توجه به طرح مورد نظر با دقت روی قالب قرار می گیرد و بعد از آن تمام سطح قالب با پودر تنکا و گرد لحیم پوشانده می شود. این فالب درون کوره می رود تا مواد آن ذوب و به هم متصل شود.
فیروزه کوبی
فیروزه کوبی یکی دیگر از زیباترین هنرهای استان اصفهان است. البته گفته شده فبروزه کوبی را فردی در مشهد بر روی جواهر انجام داد اما بعد از آن این هنر به اصفهان راه یافت و گسترش پیدا کرد. فیروزه کوبی روی اشیاء با جنس نقره، مس، برنج و برنز انجام می شود.
برای این کار سنگ های فیروزه که عمدتاً به رنگ سبز و آبی هستند با وسایل مورد نیاز برای فیروزه کوبی روی اشیاء قرار می گیرد و شیار های بین این سنگ ها با چسب مخصوص مشکی رنگ پوشانده می شود.
هرچه فاصله بین این سنگ ها کمتر و چسب بین آنها کمتر نمایان باشد ارزش و قیمت آن بالاتر است. رنگ سنگ ها نیز در قیمت و ارزش فیروزه نیز بسیار موثر است. در آخر سطح فیروزه کوبی شده را با لایه ای از جنس پلی استر می پوشانند تا دوام و استحکام بالاتری داشته باشد.
منبت کاری
این هنر در شهر ملایر در ایران انجام می شود. این شهر به عنوان شهر ملی منبت کاری شناخته می شود. منبت کاری به کنده کاری روی چوب با استفاده از وسایل مخصوص و مورد نظر منبت کاری است.
طرح هایی که در منبت کاری انجام می شود طرح های اسلیمی است که امروزه طرح ها و مدل های خارجی جای این طرح های اسلیمی را گرفته اند. منبت کاری برای ساخت چوب مبل، تابلو ها، اشیاء تزیینی مانند مجسمه ها و… کاربرد دارد.
مینیاتور و نگارگری
مینیاتور به تصاویر و نقاشی هایی که در گذشته برای نشان دادن مطالب کتاب از آن استفاده می شد، گفته می شود. هنر مینیاتور به پیش از اسلام باز می گردد و در شهر های مخالف ایران به خصوص در اصفهان رواج داشته است.
گره چینی و مشبک
گره چینی نوعی هنر کاشی کاری سنتی ایرانی است که از زمان صفویه رواج یافته است. از این نوع معماری در ساخت مساجد، بناهای مقدس، خانه ها، کاخ ها و نرده ها استفاده می شد. در این نوع معماری از پنجره های رنگارنگ و طرح های اسلیمی استفاده می شود.
کاشی معرق
یکی از بهترین صنایع دستی اصفهان کاشی معرق است که در اکثر بنا های تاریخی و حتی جدید شهر اصفهان این نوع کاشی کاری دیده می شود. کاشی معرق بسیار زیبا و خیره کننده است و به کاشی هفت رنگ مشهور است. در این نوع کاشی کاری کاشی ها را در اندازه ها و اشکال مخالف برش می دهند و کنار هم می چینند.
زری بافی
یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان زری بافی است که در پارچه های زربافت تولید می شود. زری بافی از زمان صفویه رونق گرفت و مورد توجه بود.
سکمه دوزی
از قشنگ ترین صنایع دستی اصفهان می توانیم به سکمه دوزی اشاره کنیم. در سکمه دوزی تار و پود های پارچه بیرون آورده می شود و بعد از آن قسمت های معینی از پارچه با نخ های رنگی و سوزن در طرح ها و اشکال مختلف دوخته می شود. در سکمه دوزی نخ های بیرون کشیده شده به هم متصل می شوند و حالتی فشرده به خود می گیرند.
