در این مقاله سعی داریم به سوالاتی مهمی که علاقمندان به فرش دستباف با آن روبرو هستند پاسخ دهیم. اگر در فکر خرید فرش دستبافت برای منزل خود هستید به شما توصیه می کنیم این مقاله را تا انتها بخوانید. در این مقاله شما را با مواردی همچون آشنایی با طرح های مختلف فرش دستباف و بهترین و با کیفیت ترین الیاف برای بافت آن، شهرهایی که بهترین فرش های دستباف در آن تولید می شوند، عواملی که می تواند در تعیین کیفیت و قیمت فرش دستبافت موثر باشد و برند های محبوب فرش دستباف آشنا می کنیم.
تاریخچه قالی و فرش دستباف
تاریخچه فرش و قالی به زمان انسان های نخستین برمیگردد. در آن زمان بیشتر از برگ دختان و پس از آن از پوست حیوانات به عنوان زیر انداز استفاده می کردند. رفته رفته با پیشرفت نساجی فرش و قالی های دستباف، بافته شد. هدف اصلی استفاده از این فرش ها علاوه بر زیبایی، گرمی و راحتی آن بوده است. برای بافت این فرش ها از پشم های حیوانات نخ لازم تهیه و از رنگ های طبیعی برای رنگ کردن نخ های ریسیده شده استفاده می شد. این موضوع به پیشرفت این صنعت کمک های فراوانی کرد.
از قدیمی ترین فرش های گره دار فرش پازیریک است که در مغلوستان امروزی قرار دارد. اما پژوهش هایی که صورت گرفته نشان می دهد که این فرش با توجه به نقوش بافته شده در آن ایرانی است. علت اینکه چگونه این فرش به مغولستان رفته معلوم نیست اما این فرش را متعلق به ایران زمان هخامنشی می دانند.
پس از ورود اسلام به ایران، اعراب به هنر فرش بافی توجهی نداشتند. اعراب بیشتر به سفالگری علاقمند بودند. همین امر موجب شد هنر فرش بافی دچار زوال شود. با روی کار آمدن خلفای تجمل پرست اموی دوباره هنر فرش بافی رونق پیدا کرد و احیا شد.
قالی کلاسیک ایرانی و انواع آن
بافت فرش و قالی کلاسیک ایرانی از دورانه صفویه آغاز شد. در آن زمان در شهر های تبریز، گیلان، اصفهان، کاشان، مشهد، کرمان، یزد و قره باغ استفاده از طرح های متنوع در قالی بافی رایج شد. کم کم ایران به بزرگ ترین صادر کننده فرش تبدیل شد.
فرش های دستباف شهرهای مختلف ایران
فرش بختیاری
این فرش در چهار محال و بختیاری بافته می شود. فرش بختیاری به دلیل نقوش زیبا و دوام بالا از محبوبیت بالایی برخوردار است. این استان به دلیل شرایط آب و هوایی و جغرافیایی خاص خود شرایط مناسبی برای بافت فرش و قالی دارد. فرش دستباف یکی از مهم ترین صنایع دستی آین استان محسوب می شود. بافت انواع فرش ها با نقوش بسیار زیبا توسط عشایر و روستاییان بختیاری انجام می شود.
فرش فارس
این هنر به دست زنان عشایر فارس و زنان روستایی آن انجام می شود. طرح و نقش این فرش ها از شادابی و زیبایی خاص برخوردار است. دار های قالی که عشایر برای بافتن فرش ها استفاده می کنند به صورت افقی است. افقی بودن این دار های قالی به دلیل راحتی جا به‌جایی آن روی چارپایان هنگام کوچ کردن است. نقش هایی که زنان عشایر و روستایی برای بافتن استفاده می کنند عمدتا نقوش ذهنی است که از نیاکان به ارث رسیده و به همین دلیل هیچ فرشی مانند فرش دیگر بافته نمی شود.
فرش هریس
فرش های هریس بافته شده در منطقه آذربایجان از نقش ها و خطوط هندسی و شکسته و افقی بهره برده می شود. رنگ هایی که برای بافت فرش هریس استفاده می شود از رنگ های طبیعی و پشم های مرغوب است که این فرش را محبوب و زیبا می کند.
محبوب ترین طرح های فرش دستباف ایران
طرح های آثار باستانی در فرش دستباف
طرح های آثار باستتانی شامل تمام طرح های الهام گرفته شده از بناهای تاریخی ساخته شده است. مانند طرح های الهام گرفته شده از بناهایی مانند مسجد شیخ لطف الله، تخت جمشید، مسجد امام، طاق بستان و … .
طرح های شاه عباسی در فرش دستباف
این نقوش از گل های شاه عباس با تلفیق آن با نقش های اسلیمی به وجود آمده.
طرح های اسلیمی در فرش دستباف
همانطور که از اسم آن مشخص است این طرح از نقوش اسلیمی است که خود این نقش های اسلیمی به انواع مختلفی تقسم می شود. یکی از معروف ترین و مهم ترین این نقش های اسلیمی، نقش اسلیمی دهان اژدها است.
طرح های اقتباسی در فرش دستباف
این طرح ها با فرش های مناطق مرزی ایران و کشور های همسایه آنان شباهت دارد. که تغیراتی در آن به وجود آمده. مانند طرح هایی که معروف به قفقازی هستند.
طرح های افشار در فرش دستباف
اجزای تشکیل دهنده این طرح نقوش بدون قرینه است که به صورت پراکنده و منقطع اما منظم در بخش های مختلف فرش بافته می شود. نمونه هایی از این طرح می توان به افشان دست گل، اقشان اسلیمی، افشان شاخه پیچ و افشان شاه عباسی اشاره کرد.
طرح های واگیره ای در فرش دستباف
طرح های واگیره ای طرح هایی هستند که بر روی فرش به صورت طولی و عرضی تکرار شدند. نمونه های از فرش های واگیره ای عبارتند از: واگره ای(بندی) اسلیمی، ترنجی، خشتی و… .
طرح های بته جقه ای در فرش دستباف
طرح های بته جقه ای علاوه بر ایران در طرح های فرش های بافته شده در هندوستان نیز دیده می شود. این طرح ها گاهی آنقدر بزرگ اند که چند تا از آنها کل فرش را پر میکنند. از معروف ترین طرح های بته جقه ای، بته جقه یا مادر بچه، بته ترمه، بته افشار، بته کردستانی و… .
طرح درختی در فرش دستباف
عناصر اصلی این طرح گل ها و شاخ و برگ درختان است. اگر در طرح های درختی حیواناتی کنار شاخ و برگ و بوته ها در حال استراحت باشند به آنها طرح های درختی حیوانی گفته می شود. اگر در این طرح های درختی شکارچی در حال شکار بافته شود به طرح درختی شکارچی نام گذاری می شود. بافت این طرح های در شهر های تبریز و قم و تهران طرفداران زیادی دارد.
طرح های ترکمن در فرش دستباف
طرح های ترکمن عمدتا به صورت ذهنی توسط بافندگان بافته می شود و در طرح های هندسی قرار دارد. از نمونه طرح های ترکمن: آخال، چهار فصل، قاشقی
طرح های گل فرنگ در فرش دستباف
طرح های گل فرنگ الهام گرفته شده از گل های طبیعی به ویژه گل رز با رنگ های روشن است.
انواع این طرح ها: گل فرنگ بیجار، گل فرنگ دسته گلی، گل فرنگ گل و بلبل و… .
طرح های محرابی در فرش دستباف
این طرح ها از محراب مساجد الهام گرفته شده. محراب جایی است که در آن امام جماعت به نماز می ایستد. محراب با گلدان و درخت و قندیل در نقوش فرش ها تزیین می گردید. انواع طرح های آن معروف به محراب قندیلی، محراب گلدانی و محراب درختی است.
همانطور که گفته شد در بیشتر طرح های فرش های دست باف از نقوش حیوانی و شکارگاهی و نقوش طبیعی و هندسی و مساجد استفاده می شد.
روش های بافت فرش
روش ترکی باف (گره ترکی)
این روش از بافت فرش در مناطق ترک زبان مانند آذربایجان و همدان رواج داشت. این نوع بافت را به ترکان سلجوقی نسبت می دهند. گره های ترکی به دلیل بافت آن با قلاب از دوام و استحکام و زیبایی بیشتری برخوردار است. بافت با قلاب مزایایی از جمله دوام بیشتر گره ها، تقارن داشتن گره ها دارد.
روش فارسی باف (گره فارسی)
همانطور که از اسم این نوع بافت معلوم است، این بافت به طور کلی در نواحی فارسی زبان ایران مانند: قم، کاشان، گرگان و… استفاده می گردید. گره های این بافت با دست زده می شود و همین موضوع آسیب های زیادی را به دست بافندگان وارد می کند. گره زدن با دست باعث مقاومت و زیبایی گره ها می شود. به دلیل سرعت بالا در زدن این گره ها از این نوع گره برای بافت فرش ها استفاده می شود.
مهمترین عوامل موثر در تعیین قیمت فرش دستباف
قیمت یک فرش همیشه برای خریدار آن یکی از فاکتور های بسیار مهم در تصمیم برای خرید آن است. به این معنی که اگر قرار است خریدار برای فرش دستباف مبلغ بالایی پرداخت نماید، باید در مورد دلایل بالا بودن قیمت محصول اطلاعات کافی بدست بیاورد. اگر بعنوان فروشنده نتوانیم دلایل منطقی برای بالا بودن قیمت فرش به مشتری ارائه نماییم، قطعاً مشتری مجاب به خرید آن نخواهد شد و این یک امر طبیعی است.
1- منطقه ای که فرش دستباف در آن بافته شده
همانطور که همه می دانیم فرش دستباف ایران در تمام دنیا شناخته شده است و فرش دستباف در جهان با نام ایران گره خورده است. پس نتیجه می گیریم محل و منطقه بافت فرش می تواند فاکتور مهمی در تعیین قیمت فرش باشد. حال اگر بخواهیم همین موضوع را در ابعاد کوچکتر داخل ایران بررسی کنیم باز هم محل تولید فرش می تواند در قیمت فرش تاثیر گذار باشد.
از مهمترین دلایلی یک موجب بالاتر بودن قیمت فرش یک منطقه جغرافیایی خاص می گردند عبارتند از: پیشینه بافت فرش در آن منطقه، تخصص وکیفیت بافت فرش توسط استادکاران و بافندگان در آن منطقه، بافت اصولی و اشراف بافندگان به آن، وجود و تولید مواد اولیه با کیفیت در آن منطقه.
2- طرح و نقوش استفاده شده در فرش دستباف
کاملاً واضح است که هر چقدر طرح و نقوش و اشکال بکار رفته در فرش دستباف دارای ظرافت و پیچیدگی بیشتری باشد، بافنده باید زمان و تمرکز بیشتری را برای بافت آن صرف نماید. در نتیجه هزینه تولید آن بالاتر رفته و قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود.
3- الیاف بکار رفته در تولید فرش دستباف
اگر نسبت به الیافی که در بافت فرش از آنها استفاده می گردد، اطلاعات کافی داشته باشیم می توانیم با توجه به نوع الیاف بکار رفته در فرش به قیمت آن نیز پی ببریم. به عبارت دیگر نوع الیاف استفاده شده در فرش از فاکتوری های مهم تعیین قیمت فرش است.
در فرش دستباف از الیاف طبیعی استفاده می شود. قیمت الیاف طبیعی بالا است. در بافت فرش از پشم، ابریشم و یا ترکیب پشم و ابریشم استفاده می گردد. با توجه به اینکه نخ ابریشم بسیار گران می باشد در نتیجه قیمت فرش های بافته شده از ابریشم گران است. پس از فرشهای ابریشمی، فرش های دستباف چله ابریشم از نظر قیمت در جایگاه دوم قرار دارند. فرشهای بافته شده از پشم از نظر قیمت ارزان تر از دومورد قبلی هستند.
4- رنگ استفاده شده در رنگ آمیزی خامه فرش دستباف
برای رنگ آمیزی الیاف فرش دو گزینه رنگ طبیعی و رنگ مصنوعی وجود دارد. رنگ طبیعی به نسبت رنگ شیمیایی از قیمت بالاتری برخوردار است. پروسه رنگ آمیزی الیاف با رنگهای طبیعی طولانی تر و نیازمند تبحر خاصی است. همه موارد ذکر شده در صورتی که برای الیاف از رنگ طبیعی استفاده شود، موجب بالا رفتن قیمت فرش می گردد.
5- تراکم و شانه فرش دستباف
آنچه که از آن بعنوان تراکم فرش یاد می شود، تراکم طولی فرش است. منظور از تراکم در فرش دستباف میزان و تعداد گره و ریشه بافته شده در هر 7 سانتی متر است. در فرش های دستبافت به دلیل ریز نقش بودن و ظرافت در بافت آنها این موارد در 7 سانتی متر در نظر گرفته می شوند در حالیکه در فرش ماشینی این موارد در هر متر مربع ارزیابی می شوند.
به تراکم عرضی فرش، شانه فرش گفته می شود. شانه فرش نشان دهنده گره و ریشه در هر 7 سانتی متر است. در فرش ماشینی این موارد در هر یک متر در نظر گرفته میشود.
6- اندازه فرش دستباف
اندازه فرش دستباف می تواند بیشترین تاثیر را در قیمت آن داشته باشد. به طور معمول فرش دستباف در اندازه های زیر بافته میشود.
ذرع و نیم : ۱۵۰ در ۹۰ سانتیمتر یا ۳ در ۵ پا
دو زرعی : ۲۰۰ در ۱۳۵ سانتیمتر یا ۶ پا و ۶ اینچ در ۴ پا و ۶ اینچ
ذرع چارک : ۱۳۰ در ۸۰ سانتیمتر یا ۴ پا و ۳ اینچ در ۲ پا و ۹ اینچ
زیباترین فرش های دستباف را با بالاترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت از وبسایت هنرظریف بخرید.
https://honarezarif.com/search/category-rug
